Regelmatig krijg ik de vraag waar ruis in een foto vandaan komt terwijl er geen hoge ISO gebruikt is. Vaak blijkt dit achteraf geen ruis te zijn maar bewegingsonscherpte. Bewegingsonscherpte wordt namelijk vaak verward met ruis. In deze tutorial leg ik je graag uit wat het verschil is en hoe je bewegingsonscherpte kunt voorkomen.
Ruis zit namelijk in de donkere delen van een foto. En vaak zie je ook gekleurde spikkels in de foto's. Dit is kleurruis. Als je goed een foto met ruis bestudeert, dan zie vaak dat de ogen of je onderwerp toch wel scherp is. Alleen zit er een korrelige waas overheen, met name dus in de schaduwen. Mocht je ruisreductie gebruiken in Photoshop of Lightroom, dan zal je zien dat de ruis niet weggaat hiermee.
Wat je eigenlijk ziet is geen ruis maar bewegingsonscherpte. Bewegingsonscherpte zit over je hele foto. Dus niet alleen in de schaduwen. De oorzaak hiervan is een te lange sluitertijd en/of een verkeerde houding tijdens het fotograferen.
Ik fotografeer vrijwel altijd met een groot diafragma, zo groot als mijn lens aankan. Bij mijn 85mm is dit F/1.2. En toch krijg ik iedereen haarscherp op de foto. Zelfs bij groepen of muze met veel beweging zoals springen op de foto hierboven of dansen op de foto hieronder.
 |
| Canon 5dmk3 + 85L F/1.2 Heb je weleens gehoord van de regel dat je sluitertijd minimaal gelijk moet zijn aan het aantal millimeters van je lens? Dit om bewegingsonscherpte te voorkomen? Dus bij een lens van 50mm mag je minimaal een sluitertijd van 1/50 hanteren om uit te hand te kunnen schieten zonder bewegingsonscherpte te krijgen. Dit klopt tot op bepaalde hoogte. Daar wil ik graag eerst iets over uitleggen. Ik kom uit het analoge tijdperk. En iedereen die analoog fotografeert of heeft gedaan, kan beamen deze regel goed was om bewegingsonscherpte te voorkomen. Analoge lenzen zijn namelijk veel kleiner dan de digitale lenzen van tegenwoordig. Dit is ook logisch. Analoge lenzen hebben namelijk geen autofocus, USM, Beeldstabilisatie en weet ik veel wat voor een toeters en bellen nog meer. Digitale lenzen hebben deze opties wel. Dus het is ook logisch dat ze veel zwaarder en vaak groter zijn omdat er meer electronica etc in zit. Dat geldt ook voor de camera's. Mijn analoge camera is klein, compact en zonder al te veel toeters en bellen. Dit in tegenstelling tot mijn Canon 5Dmk3. Door alle electronica is deze camera een stuk groter én zwaarder dan mijn analoge. Eigenlijk klopt de "sluitertijd gelijk aan de lengte van je lens regel" dus wel, alleen geldt dat voor analoge camera's en lenzen. Dit, en nog meer regels die analoog wel opgaan, gelden digitaal niet meer. Maar het is handiger als ik je dit laat zien aan de hand van een voorbeeld. Kijk maar eens het verschil tussen beide camera's hieronder. Links mijn 5Dmk3 met de 50mm Sigma Art lens, rechts de analoge minolta met de 50mm Minolta lens. Wat een verschil in grootte hé! |
Het is dus logisch dat je met een grote en zware lens en dito camera veel eerder last krijgt van bewegingsonscherpte. Uit de hand schieten met een digitaal zwaargewicht is namelijk een stuk lastiger dan met een kleine lens en compacte camera. De sluitertijdregel gaat in dit geval dus digitaal niet op!
Maar wat is dan wel logisch? Dat ga ik je graag uitleggen. Om bewegingsloze beelden te krijgen uit de hand is het handiger om een sluitertijd van minimaal 1/200 te hanteren. Een kortere sluitertijd voorkomt namelijk dat je onscherpte krijgt door beweging. Je ISO zal dan wat hoger moeten maar tegenwoordig kunnen de digitale camera's dat prima aan. En zo lang je goed weet wat het licht doet en dat goed meet, krijg je nauwelijks ruis. Zelfs niet bij ISO van 6400 of wat hoger. Je kunt beter wat ruis hebben i.p.v. bewegingsonscherpte. Ruis kun je achteraf corrigeren. Bewegingsonscherpte niet! Onscherp is en blijft onscherp. Hoeveel je er ook aan nabewerkt.
Hieronder zie je een frontaanzicht van twee 50mm lenzen. De Minolta (analoog) en Sigma (digitaal). Wat een verschil in grootte, om over het gewicht nog maar te zwijgen!
 |
| Links analoge Minolta 50mm - rechts Sigma 50mm Art |
Nog een voorbeeld. Mijn 85L F/1.2 lens is zelfs zo zwaar dat ik hierbij niet eens onder de 1/400 kom met de SS (shutter speed afgekort). Ook geen probleem want deze lens is zo lichtsterk dat de F/1.2 dit opheft om toch een goed belichte foto te krijgen onder lastige lichtomstandigheden.
Nu je dit weet, kun je ook eigenlijk stellen dat IS (image stabilisatie) overbodig is. Vooral bij lange lenzen en wanneer je toch vooral buiten fotografeert. Neem nu de 70-200 F/2.8. Een enorm zware lens waarbij ze je eigenlijk gratis een abonnement op de sportschool zouden moeten aanbieden! De 70-200 is er in 2 varianten. Met- en zonder IS. Met IS is zelfs nog zwaarder dan zonder. En het verschil weegt ook behoorlijk zwaar in je portemonnee. Het verschil tussen met- en zonder IS is namelijk 1000 euro!
Zo had ik ooit de 70-200 2.8. Uitaard zonder IS. Waarom? Aangezien ik met zo'n lange lens alleen maar buiten fotografeer, staat mijn ISO nooit hoog. Aangezien mijn SS vanwege de grootte van de lens niet onder de 1/500 komt, heb ik de IS niet nodig. Dat is in mijn ogen zonde van mijn geld. En van de 1000 euro die ik hierop heb bespaard, zijn we heerlijk naar Zuid-Frankrijk geweest waar ik mooie herinneringen heb vastgelegd met de 70-200 zónder IS ;)
 |
| Canon 70-200 F/2.8 NON-IS |
HOUDING
Houd je, ondanks je kortere SS van minimaal 1/200 toch nog steeds onscherpte in je foto's, dan kan dit ook ergens anders aan liggen. Namelijk je houding en hoe je jouw camera en lens vasthoudt. Vaak is dit toch nog wel iets waar niet goed over nagedacht is. De hedendaagse camera's en lenzen zijn nu eenmaal groot en zwaar en daar hoort logischerwijs een stabiele houding bij. Tijdens mijn workshops zie ik vaak dat fotografen hun lens met hun hand vasthouden alsof het een ei is. Dit gebeurt vooral vaak bij fotografen met zoomlenzen. Ik zal eerst een voorbeeld laten zien hoe het niet moet. Mijn lieve zoon staat model voor deze foto's.
 |
| Zo moet het dus niet! |
Zoals je ziet in het voorbeeld hierboven, ondersteunt mijn zoon de lens met zijn hand van zich af. Eigenlijk wordt hier helemaal dus niets ondersteund! Stel je voor dat je vergeten bent om de strap om je nek te doen. Iets wat je altijd als eerste moet doen mocht de camera plotseling uit je handen glijden. Dan kun je er zeker van zijn dat de camera meteen op de grond ploft of de plomp induikt! Daarnaast staat hij niet stabiel of geaard op de grond omdat zijn armen niet kunnen steunen tegen zijn lichaam. Dit zorgt dus voor een onstabiele houding! Ook bij het fotograferen in de portretstand heb je geen ondersteuning meer als je arm waar je de ontspanknop mee indrukt naar boven laat wijzen. Bovendien is dit ook geen prettig aangezicht voor een ander als je veel zweet tijdens het fotograferen.
Maar wat is dan wel handig? Hieronder zie je een voorbeeld hoe je meer stabiliteit krijgt door het aanpassen van je houding en hoe je de camera moet vasthouden.
 |
| Armen naar je toegedraaid, tegen je lichaam aan en je lens in het kommetje van je hand laten rusten. De handpalm ondersteund je camera body. |
 |
| Houd in de portretstand je ellebogen naar beneden en je armen tegen je lichaam aangedrukt. Zorg dat je stevig en stabiel op de grond staat. |
In het bovenstaande voorbeeld zie je dat de camera en lens veel stabieler vastgehouden worden. De vingers en het voorste deel van de hand ondersteunt de lens en de handpalm de body. De armen zijn tegen het lichaam aangedrukt. Zo kun je ook eenvoudig je camera een kwartslag draaien mocht je overgaan naar de portretstand. Houd hierbij je armen ook weer goed tegen je lichaam gedrukt.
Je wenkbrauw rust vervolgens op de rand van je zoeker en je neus druk je stevig tegen je camera aan. Als je het goed doet, dan zal je vetvlekken van je neus op je LCD krijgen ;)
Houd dan je adem in en druk op de ontspanknop. Wat belangrijk hierbij is, is dat je zorgt voor een goede en stabiele houding. Dus stevig met beide voeten iets uit elkaar op de grond staan.
In het kort nog even een herhaling van waar je rekening mee kunt houden om bewegingsonscherpte te voorkomen:
- Zorg voor een stabiele houding
- camerastrap om je nek!
- Houd je armen tegen je lichaam aangedrukt
- ondersteun je lens en camera met je handen richting je lichaam.
- Druk je wenkbrauw aan de rand van je zoeker en je neus tegen het LCD
- Stel je camera in en zorg hierbij dat je SS niet onder de 1/200 komt. Hoe zwaarder en langer je lens, hoe korter je SS.
- Houd je adem in en druk op de ontspan knop.
- Vergeet niet uit te ademen.
Maar vooral... Geniet! :)
Een reactie posten